دمی در مهمان خانه الهی(قسمت سوم)
به نام خدا
وظایف مسلمانان در ماه مبارک رمضان
رسول اکرم (ص) در ادامه خطبه شعبانیه، وظایف مسلمان را در ماه مبارک رمضان تبیین می‌نمایند و همچنین در پایان خطبه با فضیلت‌ترین اعمال در این ماه شریف را بیان می‌فرمایند.
1- روزه‌داری
"فَاسئلُوا رَبَّکُم بِنیّاتٍ صادِقَةٍ وَ قلوبٍ طاهِرَةٍ اَن یُوَفِّقَکُم لِصیامِه"[i]
در این قسمت، پیامبر می‌فرمایند با نیت صادقانه و دلی پاک از خداوند توفیق روزه‌داری را طلب کنید.
توفیق مختص ذات الهی است و باید از او طلب کرد. "توفیق یعنی: فراهم شدن مقدمات برای دستیابی به هدفی مبارک"
در واقع توفیق روزه‌داری مهم‌ترین دستاورد رمضان است که باید آن را از خداوند طلب کنیم. روزه عبادتی است که در روایات از آن تعبیر به "جُنَّةٌ مِنَ النّار" یعنی "سپری در برابر آتش" شده است.
خداوند روزه را مقدمه حصول تقوا می‌داند:
"ای کسانیکه ایمان آورده‌اید، روزه بر شما نوشته شده (واجب شده)، همانگونه که بر کسانیکه قبل از شما بودند، نوشته شده بود تا پرهیزگار شوید"[ii] در واقع یکی از شروط دستیابی به تقوای الهی که عامل سعادت و رهایی از عذاب است، روزه‌داری در ماه مبارک رمضان است.
در احکام فقهی، جریمه کسی که به عمد روزه نگرفته است، به ازای هر روز روزه‌خواری برابر 60 روز روزه در غیر رمضان است. پس می‌توان نتیجه گرفت هر روزِ رمضان ارزشی معادل 60 روز و ماه رمضان ارزشی برابر 1800 روز را دارا می‌باشد.
پس بسیار مهم است از خداوند بخواهیم توفیق روزه‌داری را در این ماه به ما عنایت فرماید. یک روز از دست دادن توفیق روزه، معادل دو ماه عقب ماندگی ما از بندگی خداوند خواهد شد.
2- تلاوت قرآن
"وَ تِلاوَةِ کِتابِه"
دومین وظیفه ما در ماه مبارک رمضان، قرائت قرآن است. پیامبر برای توصیه به قرآن، از واژه "تلاوت" استفاده می‌نمایند. تلاوت معنایی خاص‌تر از قرائت دارد.
تلاوت از ماده "تلو" به معنای در پس چیزی حرکت کردن و فاصله را از میان برداشتن است. تلاوت خواندنی مسئولانه است. تلاوت، خواندنی است که منجر به حرکت و تغییر شود. خواندنی که موجب زدودن فاصله انسان و قرآن و بندگی خدا گردد.
با فضیلت‌ترین اعمال در ماه رمضان
"اَفضَلُ الاَعمالِ فی هذا الشَّهرِ؛ اَلوَرَعُ عَن مَحارِمِ الله عَزَّوَجَلَّ"[iii]
در پایان این خطبه، امیرالمومنین (ع) سوالی را مطرح می‌فرمایند. سوال این است که در میان این همه اعمال با فضیلت که در این نوشتار به بخشی از آن اشارتی شد، کدام عمل از همه با فضیلت‌تر است؟ در واقع اگر بخواهیم فقط یک عمل را برای انجام دادن انتخاب کنیم، کدام عمل باید باشد؟
جواب پیامبر (ص) به این پرسش چیزی نیست جز ورع، یعنی اجتناب از حرام الهی.
کلمه "ورع" گاه به معنی تقوا ترجمه می‌گردد درحالیکه ورع بخشی از تقوا است. تقوا دارای دو جنبه می‌باشد. جنبه اول، ترک و اجتناب از اموری است که خداوند آن‌ها را نهی نموده است و جنبه دوم، انجام اموری است که خداوند دستور به انجام آن‌ها را داده است. یعنی تقوای عملی عبارت است از ترک محرمات و انجام واجبات. شاخه اول تقوا را ورع می‌گویند.
دلیل این انتخاب از جانب پیامبر بسیار اهمیت دارد. در واقع همانطور که برای درمان دردهای جسمی، ابتدا باید از چیزهایی که بیماری ما را تشدید می‌کند اجتناب کنیم و سپس به مصرف دارو بپردازیم و خوردن دارو بدون اجتناب و پرهیز، دردی را درمان نمی‌کند؛ برای داشتن روحی سالم نیز، دقیقا باید به همین شیوه عمل کرد. یعنی ابتدا باید از معاصی دوری کرد تا عمل به فرائض موجب رشد روحی و معنوی ما گردد.[iv]
امیدواریم با عمل به توصیه‌های نبی رحمت، ایام عمر را در مسیر بندگی خداوند مصرف نماییم. ان شاء الله
نویسنده: مهندس حسین وفابخش
عباس