دمی در مهمانخانه الهی (قسمت اول)
جلوه رمضان در خطبه شعبانیه رسول الله (ص)
در ابتدا حلول ماه مبارک رمضان را به شما مومنین و روزه‌داران تبریک عرض می‌نمایم. آغاز این ماه، فرصتی است مناسب برای شناخت بهتر خصوصیات این ماه بزرگ و قطعا بهترین منبع برای این منظور سخنان نورانی پیامبر رحمت حضرت محمد (ص) می‌باشد.
در روزهای پایانی ماه شعبان، رسول اکرم (ص) مصلحت دانستند بندگان خدا را با حقیقت ماه مبارک رمضان بیشتر آشنا کند و مومنان را برای ورود به رمضان و برای جلب بیشتر رحمت الهی، آماده سازند. رسول الله (ص) در خطبه شعبانیه، نکات گرانسنگی را به مومنین تذکر می‌دهند که به برخی از آن‌ها اشارتی خواهیم کرد.
"أیهاالنّاس، إنّه قد أقبلَ إلیکم شَهرُ الله بالبَرَکَةِ و الرّحمَةِ و المغفِرةِ"[i]
در این خطبه زیبا، پیامبر رحمت حلول ماه رمضان را با عبارت "أقبل" به "معنای روی آوردن" بیان می‌کنند. یعنی خداوند در این ماه خود، رحمتش را متوجه خلق کرده است.
با وجود اینکه همه زمان‌ها و مکان‌ها متعلق به خداوند است، اختصاص ماه رمضان به عبارت "شهرالله" بیانگر عظمت این ماه شریف است که خداوند آن را به خود نسبت داده و فرصتی مغتنم را برای آشتی و بازگشت انسان‌ها به دامن پرمهرش قرار داده است. در واقع زمان و مکان‌های خاصی مثل ماه رمضان، بهانه نزول بیشتر رحمت الهی بر بندگان است.
پیامبر رمضان را همراه با سه صفت توصیف می‌فرمایند: برکت، رحمت و مغفرت.
برکت به معنای خیر پایدار است. یعنی ماه رمضان ماهی است که خیر و برکت آن پایدار بوده و می‌تواند تا سال بعد این خیر را در زندگی مومنین متجلی نماید. در واقع حکمت اینکه سالی یک ماه به روزه اختصاص داده شده است به این جهت بوده که این عبادت قدرت پاک کنندگی به پهنای یک سال را دارا می‌باشد و چنانچه خداوند توفیق روزه واقعی به ما عنایت فرماید، می‌توانیم توشه یک ساله خود را بربندیم.
صفت دوم رمضان، رحمت است. یعنی ماه مبارک رمضان همراه با رحمت و لطف الهی به سراغ مومنین می‌آید. در رمضان سخن از قهر و غضب الهی نیست بلکه فرصتی است تا انسان‌ها با رحمت الهی آشتی کنند.
صفت سوم رمضان بسیار زیبا و تکان دهنده است. بسیاری از انسان‌ها با شنیدن صفت برکت و رحمت، باز هم نگران این هستند که با وجود گناهان زیاد و نقصان‌های فراوان در وجود خود، آیا باز هم قابلیت دریافت فیض را از ناحیه فیّاض دارند یا خیر؟ اینجاست که صفت غفران الهی به میان آمده و به ما بشارت می‌دهد از گذشته خود نگران نباشیم. ماه رمضان، ماه غفران و عدم نگرانی از گذشته است. خداوند در این ماه درب‌های رحمت و مغفرت خویش را بر بندگان گشوده است و عفو خویش را برای نجات بندگان قرار داده است.
به طور خلاصه می‌توان گفت در این ماه تمام شرایط برای بازگشت از معاصی و جبران گذشته و پاکسازی نفس وجود دارد. فقط لازم است خود بخواهیم و با جبران حقوق تضییع شده، شانه خود را از بار سنگین گناهان پاک سازیم.
هوَ شهرٌ دُعیتُم فیهِ الَی ضِیافة اللهِ[ii]
ماه رمضان ماه مهمانی خداست و خداوند یکایک بندگان را برای شرکت در این ضیافت دعوت نموده است. توجه به خطاب "ایّها النّاس" در ابتدای خطبه شعبانیه، ما را متوجه می‌نماید همه بندگان، با هر وضعی و با هر جایگاه و منزلتی، فقیر یا غنی، عالم یا جاهل، عاصی یا مطیع، همه و همه برای این مهمانی دعوت شده‌اند و خداوند همه بندگان خود را برای نزول برکاتش مهمان کرده است.
پس رمضان فرصت مغتنمی است. ما در ضیافتی دعوت شده‌ایم که اولیای الهی نیز دعوت شده‌اند. بر سر این سفره احسان، وجود نازنین امام زمان (عج) نیز حضور دارند. پس بیایم ظاهر و باطن خود را برای ورود به این مهمانی آماده سازیم.
اَنفاسُکم فیه تسبیحٌ و نَومُکُم فیه عبادةٌ[iii]
نفس‌ها در این ماه تسبیح است و خواب ما دراین ماه به منزله عبادت محسوب می‌گردد.
تسبیح الهی یکی از بااهمیت‌ترین اذکار است تا جاییکه خداوند در ماجرای حضرت یونس می‌فرماید: "واگر او از تسبیح کنندگان نبود تا روز قیامت در شکم ماهی می‌ماند"[iv] در واقع به مدد تسبیح است که خداوند عذر بندگان را می‌بخشاید. کرامت الهی در این ماه این است که نفس کشیدن ما را در حکم تسبیح قرار می‌دهد.
وَ عَمَلُکُم فیه مَقبولٌ وَ دعائکُم فیه مُستجابٌ[v]
خداوند در این ماه وعده قبولی اعمال و استجابت دعا را به بندگان می‌دهد. در واقع همه بندگان صالح الهی نیز همیشه نگران عدم قبولی طاعات خویش می‌باشند. خداوند در این ماه اعمال را می‌پذیرد. پس فرصتی است بسیار عالی برای انجام اعمال صالحه.
ان شاءالله در ادامه به وظایف خود در ماه رمضان، برکات و نتایج روزه‌داری خواهیم پرداخت.
ان‌شالله خداوند توفیق روزه‌داری را به همه ما عنایت فرماید. آمین. نویسنده: مهندس حسین وفابخش
بهرام