بُراق (قسمت هشتم)

بسمه تعالی

قبل ازآنکه وارد بحث تخصصی در مورد  خطبه آفرینش نهج البلاغه شویم باید به یک سوال مهم در این مورد پاسخ دهیم.  ممکن است این سوال پیش آید که در واقع ما با بازی با کلمات و دادن برخی معانی به برخی لغات سعی بر تطبیق مفاهیم دینی با علم داریم.

حتی برخی از دوستان متدین ما  دین را از علم جدا می دانند و هنگامی که بحث علمی می کنند از هر گونه صحبتی که به دین مربوط باشد اجتناب می کنند و  اگر آنها را نشناسیم تصور می کنیم کاملا ضد دین هستند ولی هنگام نماز چنان مخلصانه نماز می خوانند که  حتی عابدان قدیم مثل آنها عمل نمی کردند. به نظر اینجانب این نوعی خود فریبی است. اگر قرآن کتاب خداست و اگر حضرت علی سلام الله علیه امام منصوب شده از طرف خداست کلام ایشان در مورد طبیعت نیز همانند سخنان عرفانی ایشان باید پیگیری شود و علم ناقص خود را با آن کامل کرد. البته در این مورد باید علمای اسلام نظارت کنند و احادیثی که به دروغ به امام نسبت داده شده است را بر ما معلوم کنند. مثلا یکی از روحانیون دانشمند سند برخی از روایات پزشکی که به امام رضا سلام الله علیه نسبت داده شده است را ناصحیح و انتساب را دروغ دانست.

نکته دیگر آنستکه معصومین سلام الله علیه مجبور بودند به گونه ای سخن بگویند که هم برای آیندگان مناسب باشد هم برای مردم جاهل دوره خودشان. مثلا ما روایتی از پیامبر سلام الله علیه و علی آله المعصومین شنیده ایم که مسلمانان را به کوتاه کردن ناخنها تشویق کردند و اشاره فرمودند در زیر ناخن بلند شیطانهای کوچک جمع می شود. اکنون بر شما واضح است منظور حضرت میکروب بوده است ولی برای عرب آن زمان ناگزیر از بکاربردن این الفاظ بودند.  بنابراین ما از روی شواهد موجود و بعد از مطمئن شدن از صحت حدیث باید آن را رمزگشایی کنیم و البته همیشه این احتمال را تاکید کنیم برداشت ما ممکن است اشتباه و یا ناقص باشد. مثلا در گذشته برای تفسیرآیه "مرج البحرین یلتقیان-بینهما برزخ لایبغیان" اشاره به دریاهای شور و شیرین می کردند  ولی به نظر اینجانب با این علم ناقصی که دارم منظور از بحر تنها دریایی از آب نیست بلکه دریایی از اطلاعات هم می تواند باشد . درواقع شاید منظور دو سیستم اطلاعاتی باشد که با یکدیگر درهم تنیده اند و روی هم اثر می گذارند. حتی اندکی پا را فراتر می گذارم و احتمال می دهم منظور از برزخ بین آنها نوعی کرم چاله ای باشد که اخیرا (از حدود شش ماه پیش)توسط یکی از دانشمندان معروف در علم در سیستمهای درهم تنیده در نظر گرفته شد و در آن مورد مقاله های زیادی چاپ شده است و هنوز بحث آن کاملا باز و در حال تکمیل است. اگر چنین فرضی درست باشد شناخت ریشه لغوی تمام کلمات این آیه و تفکر بیشتر روی این آیه شاید باعث گردد در این بحث علمی ایده جدیدی مطرح کنیم. البته این تنها احتمال است و به آن نباید مطمئن بود. توجه کنید که اگر مقالاتی با بهره گیری از این مفاهیم چاپ شود تنها برداشت علمی بر اساس علم و عقل ناقص ما از آیات و روایات می باشد و نمی توان به آنها مطلق نگاه کرد ولی در پیشبرد علم سودمند می باشد و نباید مانند برخی دوستان آن را کنار گذاشت. به عبارت بهتر با همین ظرف کوچکی که داریم می توانیم اندکی آب از این دریا برداریم.

               نویسنده: دکتر علیرضا سپهری