آسیب های اجتماعی(قسمت اول)

باسمه تعالی

با سلام

انسان در جامعه با رفتارهای گوناگونی برخورد می کند که گاهی بعضی از آنها به صورت رفتار نادرست در انسان تأثیر گذاشته و گاه آموخته می شوند، که از این رفتار نادرست تعبیر به آسیب می شود .

بعضی از مواردی که به عنوان آسیب اجتماعی محسوب می شود به شرح زیر است:

ماهواره،بدحجابی،اخلاق های ناپسند افراد مانند دروغگویی،بد زبانی و ... ، آداب و رسوم غیر اسلامی در رسانه های جمعی و...

در این هیاهو اگر نتوانیم این آسیب ها را بشناسیم و نتوانیم با آنها مقابله کنیم، ممکن است خود ما دچار آنها شویم و در بعضی از مواقع حتی نمونه ای از افراد آسیب زا خواهیم شد.

اکنون می خواهیم در رابطه با "آسیب های اجتماعی و راهکارهای مقابله با آن" با یکدیگر گفتگویی داشته باشیم

امید است که به یاری خداوند بتوانم در این مدت اطلاعات مفیدی را به شما خواننده محترم انتقال دهم.

در ابتدا تعریفی از آسیب اجتماعی باید داشته باشیم:

اگررفتاری با انتظارات مشترک اعضای جامعه و یایک گروه یا سازمان اجتماعی سازگارنباشد و بیشتر افراد آن را ناپسند و یا نادرست قلمداد کنند،کجروی اجتماعی تلقّی می شود که به آن آسیب اجتماعی گویند.

حال چگونه باید تشخیص دهیم که رفتاری از حالت نرمال خارج شده و دچار ناهنجاری شده؟

در جواب باید گفت که راه های مختلفی برای شناخت این رفتارها وجود دارد اما تشریح آن در این مختصر نمی گنجد و به اختصار به چند مورد از آنها اشاره میکنم:

1-  ملاک آماری     
2- ملاک اجتماعی         
3-ملاک فردی       
4- ملاک دینی

سؤال دیگر این است که آسیب ها و انحرافات اجتماعی چگونه پدید می آیند و عوامل پیدایش آسیب ها و انحرافات اجتماعی کدامند؟بررسی و ریشه یابی انحرافات اجتماعی از اهمیّت زیادی برخوردار است. انحرافات و مسائل اجتماعی امنیت اجتماعی راسلب و مانعی برای رشد و توسعه جامعه محسوب می شود. به طور کلی،هررفتاری که از آدمی سر میزند،متأثرازمجموعه ای از عوامل است که به طور معمول درطول زندگی سر راه وی قراردارد و وی رابه انجام عملی خاص وادار میکند.

عوامل به وجود آورنده انحراف وکجروی درجوامع مختلف یکسان نیست و مناطق از نظر نوع جرم،شدت و ضعف،تعداد،و نیز از نظرعوامل متفاوتند.

درپیدایش انحرافات اجتماعی و رفتارهای نابهنجار و آسیب زا عوامل متعددی به عنوان عوامل پیدایش و زمینه ساز می تواند مؤثر باشد:

۱) عوامل فردی:

جنس،سن،وضعیت ظاهری و قیافه،ضعف و قدرت،بیماری،عامل ژنتیک و....

۲) عوامل روانی:

حساسیت،نفرت،ترس و وحشت،اضطراب،کم هوشی،خیال پردازی،قدرت طلبی،کم رویی،پرخاشگری،حسادت،بیماریهای روانی و...

۳) عوامل محیطی:

اوضاع وشرایط اقلیمی،شهر و روستا،کوچه و خیابان،گرما و سرما و....

۴) عوامل اجتماعی:

خانواده،طلاق،فقر،فرهنگ،اقتصاد،بیکاری،شغل،رسانه ها،مهاجرت،جمعیت و... .

از آنجا که ممکن است درپیدایش هر رفتاری،عوامل فوق و یاحتی عوامل دیگری نیز مؤثر باشد،ازاین رو،نمیتوان به یکباره فرد بزهکار را به عنوان علت العلل در جامعه مقصر شناخت و سایر عوامل را نادیده گرفت.اگر فرد،هر چند برای سرگرمی وتنوع و تفرّج دست به بزهکاری بزند ،این کار وی کم کم زمینه ای خواهد بود تابه سمت وسوی بزهکاری سوق یابد. دلیل عمده اینکار،چگونگی شروع به انجام عمل بزهکارانه و کشیده شدن فرد به این راه است. افراد بزهکار افرادی هستند که همه زمینه ها و شرایط لازم برای انحراف در آنان وجود دارد. مهمترین عامل در انحراف افراد و ارتکاب عمل نابهنجار،فردی است که موجب سوق یافتن وی به سمت بزهکاری می شود; چرا که فردی که می خواهد اولین بار دست به بزهکاری بزند،نیازمند فردی است که او را راهنمایی کرده و به این سمت هدایت نماید.دومین عامل،امکانات و شرایطی است که فرد در اختیار دارد و زمینه ارتکاب وی را برای اعمال خلاف اجتماع فراهم می آورد. فقر در خانواده،عدم تأمین نیازهای اساسی خانواده،دوستان ناباب،محیط آلوده و...نیز ازعوامل روی آوری فرد به بزهکاری است.درعین حال،به طور مشخص میتوان عوامل عمده زیر را به عنوان بسترها و زمینه های پیدایش انحرافات اجتماعی و یا هر رفتار نابهنجار نامبرد; عواملی که نقش بسیار تعیین کننده ای در پیدایش هر رفتاری،اعم از بهنجار و یا نابهنجار،ایفا می کنند. درعین حال،مهم ترین عامل یعنی خو دفرد نیز نقشی تعیین کننده ای در این زمینه بازی می کنند.چون در بیشتر خانواده ها نوجوان و جوان وجود دارد و گاهی این آسیبها در آنان مشاهده می شود لذا صحبت را به سمت آنها منعطف میکنیم.

اجمالا،علل وعوامل پیدایش آسیبهای اجتماعی،به ویژه درمیان نوجوانان وجوانان را می توان به سه دسته عمده تقسیم نمود:

۱) عوامل معطوف به شخصیت;

۲) عوامل فردی;

۳) عوامل اجتماعی.

تا اینجا اجمالی از این بحث.

توضیح مطالب بالا انشاالله در نوشتارهای بعدی.

موفق باشید

         نویسنده: حجت الاسلام علیرضا غلامی